SE KIM KHMER KROM

               អង្គប្រកបបែបដើមរុក្ខជាតិ អង្គប្រកបនេះអាចចែកជា ៦ ប្រការ៖ ១.ពុទ្ធសាសនបុគ្គល - អ្នកបួសក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនា ( ភិក្ខុ ភិក្ខុនី សាមណេរ សាមណេរី ) ។ - អ្នកដែលទ្រទ្រង់គ្រឿងសម្គាល់ជាអ្នកបួស តែមានភេទជាគ្រហស្ថ ដូចជា ដូនជី តាជី ជាដើម ។ - អ្នកដែលកាន់ ជឿ ដើរតាមពុទ្ធសាសានា មាន ឧបាសក និង ឧបាសិកា នេះក៏អាចចាត់ជាពុទ្ធសាសនបុគ្គលដែរ ។ ២.ពុទ្ធសាសនស្ថាន ពុទ្ធសាសនស្ថានបានដល់ទីកន្លែងមាន វត្តអារាម ព្រះវិហារ កន្លែង សក្ការៈ ផ្សេងៗ មានព្រះចេតិយបញ្ចុះ ព្រះសារីរីកធាតុ ជាដើម រួមទាំង ប្រាសាទ ដែលកសាងឧទ្ទិសចំពោះ ពុទ្ធសាសនា មានប្រាសាទ បាយ័ន ជាអាទិ  ។  ៣.ពុទ្ធសាសនវត្ថុ ពុទ្ធសាសនវត្ថុបានដល់វត្ថុ ដែលជាគមរឿងសម្គាល់របស់ពុទ្ធសាសនា មាន ព្រះពុទ្ធរូប ពុទ្ធបដិមា ពោធិព្រឹក្ស ទង់សាសនា រូបធម្មចក្រ ជាដើម ។ ៤.ពុទ្ធសាសនពិធី ពុទ្ធសាសនពិធី គឺពិធីកម្មផ្សេងៗ ដែលមានក្នុងពុទ្ធសាសនា ដូចជា ឧបសម្បទាកម្ម ឧបោសថកម្ម សង្ឃកម្មផ្សេងៗ  រួមទាំងបុណ្យទាន ដែលយើងតែងធ្វើ មាន បុណ្យផ្កា បុណ្យកឋិន សង្ឃទាន - ល - ។  ៥.ពុទ្ធសាសនធម៌ ពុទ្ធសាសនធម៌គឺពាក្យប្រៀនប្រដៅ ឬធម៌ទាំងឡាយ ដែលព្រះពុទ្ធទ្រង់បាម...

មហាបុរិសលក្ខណៈ ៣២ ប្រការ ព្រះភគវន្ត អរហន្ត សម្មាសម្ពុទ្ធ បរមគ្រូរបស់យើងទាំងឡាយ ព្រះអង្គប្រកបដោយមហាបុរិសលក្ខណៈ ៣២ ប្រការ៖ ១-សុបតិដ្ឋិតបាទោ ព្រះមហាបុរស មានព្រះបាទប្រតិស្ឋានល្អ គឺមានផ្ទៃព្រះបាទទាំងគូរាបស្មើសព្វអន្លើ ។ ២-ហេដ្ឋាបាទតលេសុ ចក្កានិ ជាតានិ ត្រង់ផ្ទៃព្រះបាទទាំងគូខាងក្រោមរបស់មហាបុរស មានរូបចក្រកើតឡើង ប្រកបដោយខ្នងកង់ និង ដុំព្រមទាំងកាំ ១០០០ មានចន្លោះស្មើគ្នាគ្រប់អន្លើ ។ ៣-អាយតបណ្ហិ ព្រះមហាបុរស មានព្រះបណ្ហិគឺកែងវែង ។ ៤-ទីឃង្គុលី មានព្រះអង្គុលី គឺម្រាមព្រះហស្ថនិងម្រាមព្រះបាទវែងៗ ។ ៥-មុទុតលុនហត្ថបាទោ មានផ្ទៃព្រះហស្ថនិងផ្ទៃព្រះបាទដ៏ទន់ល្មើយ ។ ៦-ជាលហត្ថបាទោ មានផ្ទៃព្រះហស្ត និងផ្ទៃព្រះបាទប្រទាក់ ដោយក្រឡាដូចជាសំណាញ់ ។ ៧-ឧស្សង្ខបាទោ មានព្រះបាទដូចជាអណ្តែតឡើងខាងលើ ។ ៨-ឯណជង្ឃោ មានព្រះជង្ឃាគឺស្មងរៀវមូលត្រសូល ស្រដៀង និងសត្វទ្រាយ ។ ៩-ឋិតកោ វ អនោនមន្តោ កាលបើទ្រងឈរ មិនបាច់ឱន ព្រះអង្គចុះអាចស្ទាបអង្អែលព្រះជាណុ គឺជង្គង់ដោយផ្ទៃព្រះហស្ថទាំងពីរបាន ។ ១០-កោសោហិតវត្ថគុយ្ហោ មានព្រះអង្គាវយវៈ ដែលត្រូវលាក់កំបាំង ដោយសំពត់ឋិតនៅក្នុងស្រោម ។ ១១-សុវណ្ណវណ្ណោ មានស្បែកសម្បុរថ្ងៃ (លឿងភ្លឺអន្លង់) ដូច ជាសម្បុរនៃមាស ។ ១២-...

បើវេរចតុប្បច្ច័យ ជាសង្ឃទាន ថាដូច្នេះ មយំ ភន្តេ ឥមេ ចត្តារាម បច្ចយេ ឥធានេត្វា  សង្ឃស្ស ទេម សាធុ ភន្តេ សង្ឃោ ឥមេ ចត្តារោ បច្ចយេ បដិគ្គណ្ហតុ អម្ហាកំ ទីឃរត្តំ អត្ថាយ ហិតាយ  សុខាយ ។  ទុតិយម្បិ....។ តតិយម្បិ.....។ ប្រែថា បពិត្រ ព្រះគម្ដែងសង្ឃដ៏ចម្រើនអើយ យើងខ្ញុំទាំងឡាយបាននាំនូវបច្ច័យទាំងឡាយ ៤ នេះ មកតម្កល់ទុកក្នុងទីនេះ ហើយវេរប្រគេនដល់ព្រះសង្ឃ បពិត្រ ព្រះសង្ឃដ៏ចម្រើន សូមព្រះសង្ឃទទួលយក នូវបច្ច័យទាំងឡាយ ៤ នេះ ដើម្បីសេចក្ដីចម្រើន ដើម្បីជាប្រយោជន៍ ដើម្បីសេចក្ដីសុខ ដល់យើងខ្ញុំទាំងឡាយ អស់កាលជាអង្វែងទៅហោង ។,,,, អស់វារៈពីរដងផង ។ អស់វារៈបីដងផង ។

តិរច្ឆានយោនិ ន.កំណើតតិរច្ឆាន សំដៅដល់សត្វដែលមានរាងកាយចម្រើនឡើងដោយទទឹងមិនតាំងឡើងទៅ លើដូចមនុស្ស ដើមឈើឡើយ (ម.ព. តិរច្ឆាន ផង) ។  តិរច្ឆានយោនិមាន៥ប្រការគឺ ១.តិណភក្ខា តិរច្ឆានដែលមានស្មៅជាអាហារ ដូចជាសេះ គោ ក្របីជាដើម ។ ២.គូថភក្ខា តិរច្ឆានដែលមានឧច្ចារៈជាអាហារ ដូចជាមាន់ ជ្រូកជាដើម ។ ៣.ពួកសត្វដែលកើត ចាស់ ស្លាប់ក្នុងទីងងឹត ដូចជាកណ្ដូប មេអំបៅ ជន្លេន ។ ៤.ពួកសត្វដែលកើត ចាស់ ស្លាប់ក្នុងទឹក ដូចជាអណ្ដើត ត្រី បង្កងជាដើម ។ ៥.ពួកសត្វដែលកើត ចាស់ ស្លាប់ក្នុងរបស់ស្មោកគ្រោក ក្នុងសាកសព ត្រីស្អុយ នំផ្អូម ទឹកជ្រាំ  ដូចជា ពួកដង្កូវផ្សេងៗ ។

កាលិក ៤ យ៉ាង វត្ថុដែលបរិភោគក្នុងកាល ឬប្រកបដោយកាលហៅថា កាលិក មាន ៤ យ៉ាងគឺ ១-យាវកាលិក ២-យាមកាលិ ៣-សត្តាហកាលិក ៤-យាវជីវិក ក. វត្ថុទទួលប្រគេនហើយ ទុកឆាន់តាំងពីអរុណរះឡើងដរាបដល់ថ្ងៃត្រង់ អស់ងំណាចហៅថា យាវកាលិក បានដល់ ខាទនីយៈ និងភោជនីយាហា គឺបង្អែម និង ចំអាប ត្រី សាច់ អង្ករ ជាដើម ។ ខ. វត្ថុទទួលប្រគេនហើយ ទុកឆាន់បានតែត្រឹម ១ ថ្ងៃ  ១ យប់ ហៅថា យាមកាលិក  បានដល់ទឹក អដ្ឋបាន ៨ យ៉ាងគឺ ១-អម្ពបានំ ទឹកផ្លែស្វាយ ។ ២-ជម្ពូ បានំ  ទឹកផ្លែព្រីង ។ ៣-ចោច បានំ  ទឹកផ្លែចេកមានគ្រាប់ ។ ៤-មោច បានំ  ទឹកផ្លែចេកឥតគ្រាប់ ។ ៥-មធុ បានំ  ទឹកផ្លែស្រគំ ។ ៦-មុទ្ទីក បានំ  ទឹកផ្លែចន្ទន៍ ។ ៧-សាលុក បានំ ទឹកមើមក្រឪឈូក ។ ៨-ផារុសក បានំ  ទឹកផ្លែមាក់ប្រាង   បានដល់ទឹកអដ្ឋបាន ៨ យ៉ាងទៀតគឺៈ ១-កោសម្ព បានំ  ទឹកផ្លែសង្ឃ័រ ២-កោល បានំ  ទឹកផ្លែពុទ្រាតូច ៣-ពទរ បានំ  ទឹកផ្លែពុទ្រាធំ ៤-ឃត បានំ ទឹករាវ ឬទឹកដើថ្លា ៥-តេល បានំ ទឹកធ្វើអំពីប្រេងល្ងជាដើម ៦-បយោ បានំ ទឹកដោះស្រស់ ៧-យាគុ បានំ ទឹកបបរ ៨-រសបានំ ទឹកធ្វើពីរសរុក្ខជាតិផ្សេងៗ មានស្លឹក និង ផ្កា ជាដើម ។ គ. វត្ថុដែលទទួលប្រគេនហើយ ទុកឆាន់បានតែត្រ...

វត្ថុដែលគួរដល់សមណៈ អាចឆាន់បានតាមសប្បាយ មាន ៥ យ៉ាងគឺៈ ១-អគ្គិបរិចិតំ វត្ថុដែលបុគ្គលចម្អិនដោយកម្ដៅភ្លើង ២-សត្ថបរិចិតំ វត្ថុដែលបុគ្គលចិតចោះឆ្កឹះដោយកំបិត ៣-នខបរិចិតំ វត្ថុដែលបុគ្គលកេះកោសចុចដោយក្រចក ៤-អពីជំ វត្ថុមិនដុះតទៅទៀត គឺផ្លែឈើខ្ចី ៥-និព្វជពីជំ វត្ថុដែលយកពូជ (គឺគ្រាប់) ចេញបាន  ដូចល្មុតជាដើម ។ (គម្ពីរមហាវគ្គ ភេសជ្ជៈក្ខន្ធកៈ) ពូជ ៥ យ៉ាង ព្រះសម្ពុទ្ធទ្រង់ហាមភិក្ខុសាមណេរមិនឱ្យបៀតបៀនពូជ ៥ យ៉ាង គឺៈ ១-មូលវីជំ ពូជកើតអំពីមើម = ខ្ញី ,រំដេង ,ដំឡូង.... ២-ខន្ធវីជំ ពូជកើតអំពីដើម=ពោធិ៍,ជ្រៃ,លៀប.... ៣-ផឡវីជំ ពូជកើតអំពីថ្នាំង=អំពៅ,ឫស្សី... ៤-អគ្គវីជំ ពូជកើតអំពីគល់ឬចុង = ជីរលីងលាក់,ចេក.. ៥-វីជវីជំ ពូជកើតអំពីពូជ=ស្រូវ,ពោត..... ។ (កង្ខាវិតរណី ភូតគាមវគ្គ)

អង្គសាមណេរ ៣ យ៉ាងគឺ ១-កេសច្ឆេទនំ កោសក់ ២-កាសាយអច្ឆាទនំ ស្លៀកសំពត់កាសាយៈ ៣-សរណទានំ ឱ្យត្រៃសរណគមន៍ ។

ស្រូវ ៧ យ៉ាង ទ្រង់អនុញ្ញាត ទឹកផ្លែឈើគ្រប់យ៉ាង វៀរតែផ្លែស្រូវ ៧ យ៉ាង ចេញ ធ្វើទឹកអដ្ឋបាន ពុំបាន ។ ស្រូវ ៧ យ៉ាងគឺ: ១-សាលិ ស្រូវសាលី ២-វិហី  ស្រូវខ្សាយ ៣-យវោ  ស្រូវដំណើប ៤-គោធុមោ ស្រងែ ៥-ភង្គុ ថ្ពៅ ៦-វរកោ ពោត-ស្គួយ ឬស្មៅកន្ទុយដំរី  ៧-កុទ្រូសកោ ស្មៅគែលលក ។ មហាផល ៩ យ៉ាង ផ្លែឈើធំ ៗ ហៅថា មហាផល ៗ នេះទ្រង់មហាមិនឱ្យថ្វើទឹកអដ្ឋបានដែរ ។ មហាផលនោះមាន ៩ យ៉ាងគឺ: ១-នាឡិកេរ ផលំ  ផ្លែដូង ២-តាល ផលំ  ផ្លែត្នោត ៣-បនស ផលំ  ផ្លែខ្នុរ ៤-លពុជ ផលំ  ផ្លែខ្នុរសម្ល ៥-តិបុស ផលំ  ផ្លែឪឡឹក ៦-បុស្ស ផលំ  ផ្លែត្រសក់ ៧-ឯឡាលុក ផលំ  ផ្លែត្រឡាច ៨-កុម្ភណ្ឌ ផលំ  ផ្លែល្ពៅ ៩-អាលាពុផលំ ផ្លែឃ្លោក ។

ឧណាទិ វិធី នេះមានគតិជាមួយគ្នានិងកិតកៈវិធីដែរ ប៉ុន្តែបច្ច័យដែលប្រើក្នុង ឧណា ទីនេះ ត្រូវគ្នានឹងបច្ច័យក្នុងកិតកៈខ្លះប្លែកគ្នាខ្លះ ដែលប្លែកគ្នានោះ ហៅថា  បច្ចេកប្បច្ច័យ ប្រែថា បច្ច័យផ្សេងដោយឡែក និយាយដោយសង្ខេបមាន ២៥  គឺ ថ, ម, ល, យ, ថុ, ត្តិម, យាណ, លាន, ត្រណ, ណុ, ធ, ទ, ឥទ្ទ, ក, ឥរ, អល, ណិប, ឦវរ, ទុ, ឧរ, នុ, ណុ, ឧស្ស, នុស, ឥស ។  👉 ថ ៈ បច្ច័យមានគ្រឿងសម្គាល់ ៥ យ៉ាង គឺ ១- មិនបាច់ព្រឹទ្ធិធាតុក៏បាន   ឧ. បច្ចនីកធម្មេ សមថេតី តិ > សមថោ [ ធម្មោ ]  (ធម៌) រម្ងាប់នូវធម៌ជាសត្រូវ  ក.ក.  ។ ២- ផ្លាស់ទីបំផុតធាតុជាព្យព្ជានៈផ្សេងក៏បាន ឧ. ទហនំ > ទរថោ កិរិយាក្ដៅក្រហាយ ,សេចក្ដីក្រវល់ក្រវាយ ភ.ភ.  ។ ៣- លុបទីបំផុតធាតុចេញក៏បាន ឧ. រហិតព្វោ = គណ្ហិតព្វោ តិ >  រថោ [ យានវិសេសោ ] (យានវិសេស) ដែលជនគួរកាន់យក (ដែលគួរជិះ)  កម្ម.កម្ម. ។ ៤- ចំពោះធាតុ ៣ តួ គឺ សុ, វុ, អស ឱ្យផ្លាស់ ឧ របស់ សុ, វុ, ជា អត ផ្លាស់ អស ធាតុជា អត ឧ. សវន្តិ = សត្តេ ហីសន្តិ ឯតេនា តិ >  សត្ថំ [ បហរណវត្ថុ ] (វត្ថុសម្រាប់ប្រហារ) ជាគ្រឿងបៀតបៀននូវសត្វ (នៃជន) (សស្ត្រា)  ក.ករ ។ ៥- ផ្លា...

ខ្នាតរង្វាស់រង្វាល់បុរាណខ្មែរ ១-ទម្ងន់-ចំណុះ ក.សម្ភារៈផ្សេង (ស្រូវ អង្ករ....) -១ហាប = ១០០ នាឡិ = ២ ចុង =៦០ គីឡូក្រាម -១ចុង = កន្លះហាប = ៣០ គីឡូក្រាម  -១ដឹក = ២០ ថាំង(ស្រូវ) -១ថាំង = ២ តៅ(ស្រូវ) -១តៅ = ១៥ គីឡូ(អង្ករ) -១គីឡូ = ៤ កំប៉ុង(កំប៉ុងទឹកដោះគោ) -១នាឡិ(នាលិ) = ១៦ តម្លឹង = ៦០០ ក្រាម = ៦ ខាំ ខ.មាស -១តម្លឹង = ១០ ជី = ១០០ ហ៊ុន = ១០០០ លី -១ជី = ១០ ហ៊ុន = ១០០ លី -១ហ៊ុន = ១០ លី -១លី(១០លី =  ១ ហ៊ុន, ១០០ លី = ១ ជី ) គ.តម្លៃប្រាក់បុរាណ -១កហាបនៈ = ៤ បាទ -១បាទ = ៤ ស្លឹង = ៦០ សេន -១ស្លឹង = ២០ សេន -១ណែន = ១០ តម្លឹង ឬ ១០ តម្លឹង ២ ជី = ១៥ ឬ ១៦ រៀល  -១បាច់កាស = ១០ ត្រណោត -១ត្រណោត = ១០ ទៀន -១ទៀន = ៦០ កាសដី = ២ សេនស្ពាន់ -១រៀល = ១០ កាក់ = ១០០ សេន -១សេន = ១  ៣,៥ ក្រ . ឯកតាចំណុះផ្សេងទៀត -មួយកន្តាំង -  មួយតក់ -មួយកម្បង់ -  មួយទូកដៃ -មួយក្ដាប់ - មួយចឹក -មួយកំប៉ុង - មួយកំប៉ុង -មួយឪទឹន - មួយពាង -មួយបំពង់ - មួយតយ -មួយថ្នក់ - មួយការ៉ុង -មួយបាវ - មួយល្បុង ២.ចំនួន -១ស្នើ = ២ សន្លឹក(ម្លូ) -១ត្របក  = ១០ ស្នើ  = ២០ សន្លឹក(ម្លូ) -១ដំប  = ៤ ឯកតា -១ផ្លូន  = ១០ ដំប...

                      ពាក្យសទិសន័យ ពាក្យ សទិសន័យ គឺជាពាក្យដែលមានន័យដូចគ្នា ឬស្រដៀងគ្នា ឬ ប្រហាក់ប្រហែលគ្នា តែសំណេរនិងសំណេរមិនដូចគ្នាទេ ។ សូមជូនឧតាហរណ៍ដូចខាងក្រោម៖ ១.កសាង សង់ សាងសង់ ស្ថាបនា បង្កើត ធ្វើ ផលិត ។ ២.កងរំពង គឹកកង អឺងអាប់ ខ្ទរខ្ទារ ខ្ទ័រ ។ ៣.កន្លែងដេក ក្រឡាបបន្ទំ ទីបន្ទំ ព្រះទែនសយនា ព្រះទែន ។ ៤.ការងារ កិច្ច កិច្ចការ មុខរបរ អាជីព  ៥.ការពារ គាំពារ ខាឃាំង ថែរក្សា ឃុំគ្រង ឃាត់ឃាំង រាំងរា អភិបាល ។ ៦.កុហក ភូត ភរ ភូតភរ បំភាន់ ពោលមុសា ។ ៧.កើត(កូន) ប្រសូត សម្រាលកូន ឆ្លងទន្លេ  សម្រាលបុត្រ ។ ៨.កូន បុត្រ បុត្ត ។ ៩.កៅអី ជើងម៉ា ជើងតាំង ។ ១០.ក្បាល សិរ ព្រះសិរ ។ ១១.ក្រៃលែង ណាស់ លើស ច្រើនក្រៃ ពេកក្រៃ ធំក្រៃ លើសលន់ កន្លង ឥតគណនា ។ ១២.ខឹង ពិរោធ ខ្ញាល់ ក្រោធ ក្រេវក្រោធ ។ ១៣.ខ្យល់ វាយោ ព្រះពាយ វាតា វាយុ ។ ១៤.ខ្លួន កាយ អង្គ ប្រាណ ព្រះកាយ ។ ១៥.គង់វង្ស ស្ថិតស្ថេរ អមតៈ យូរអង្វែង ។ ១៦.គាប់ចួន ជួនពេល ចំពេល ចៃដន្យ ។ ១៧.គិត សញ្ជឹង ត្រិះរិះ ពិចារណា រឭក ។ ១៨.គូកន ដៃគូ ភឿន បនភឿន មិត្តសម្លាញ់ ។ ១៩.គ្រឿងចក្រ គ្រឿងយន្ត គ្រឿងម៉ាស៊ីន ។ ២០.ចាប់កំណើត បដ...

ពលី ន.ការបូជា, សួយ, អាករ, ពន្ធដារ, តង្វាយ, សំណែន, ការសង្គ្រោះ, ចំណែកបុណ្យ ។ ពលីមាន៥យ៉ាងគឺៈ ១.ញាតិពលី ការសង្គ្រោះញាតិ ។ ២.អតិថិពលី ការទទួលភ្ញៀវ។ ៣.បុព្វបេតពលី ការធ្វើទានឧទ្ទិសផ្សាយចំណែក បុណ្យចំពោះអ្នកដែលចែកឋានទៅកាន់ បរលោក ខាងមុខហើយ ។ ៤.រាជពលី ការទទួលភារកិច្ចរាជការ មានបង់ពន្ធដារសួយសាអាករជាដើម ។ ៥.ទេវតាពលី ការផ្សាយចំណែកបុណ្យចំពោះពួកទេវតាតាមពុទ្ធសាសនា ឬបូជា វត្ថុផ្សេងៗ មានបាយនំចំណីជាដើម ចំពោះទេវតាតាមលទ្ធិដទៃក្រៅពីពុទ្ធសាសនា ។

អនេកជាតិសង្សារំ សន្ធាវិស្សំ អនិព្វិសំ  គហការំ គវេសន្តោ ទុក្ខា ជាតិ បុនប្បុនំ  គហការក ទិដ្ឋោសិ បុន គេហំ ន កាហសិ សព្វា តេ ផាសុកា ភគ្គា កហកូដំ វិសង្ខំតំ វិសង្ខារគតំ ចិត្តំ តណ្ហានំ ខយមជ្ឈគាតិ ។

                           និមិត្តរូប ១.និមិត្តរូបជាតិ - រុក្ខជាតិ : ដើមត្នោត - មច្ឆជាតិ : ត្រីគល់រាំង - បុប្ផជាតិ : ផ្ការំដួល - ផលជាតិ : ចេកពងមាន់ - សត្វចតុប្បាទ : គោព្រៃ - ឧរង្គសត្វ : អណ្ដើកសរសៃ (អណ្ដើកហ្លួង) - បក្សី : ត្រយ៉ង ។ ២.និមិត្តរូបតាមច្បាប់ខ្មែរ -ព្រះខ័នឥតស្រោម  : ស្ដេចឥតអំណាច -ដើមជ្រៃ  : អកតញ្ញូ -ខ្លា  : អកតញ្ញូ -ក្រពើ  : អកតញ្ញូ -ឆ្កែកន្ទុយខ្វៀន  : មនុស្សពុតត្បុត -កង់រទេះ  : វិវត្តន៍ -ដែកក្ដៅ  : អបាយមុខ -ភុជង្គនាគ  : អ្នកប្រាជ្ញ -ខ្ទួយ  : មនុស្សអួត -ផ្លែល្វា  : មនុស្សល្អតែក្រៅ -ផ្លែខ្នុរ  : មនុស្សសប្បុរស -ត្រីនិងស្រមោច  : ការសងសឹក -សំពៅនិងសំប៉ាន់  : ការពឹងពាក់ ។ ៣.និមិត្តរូបតាមនិយម ៣.១. ពណ៌ - ពណ៌ក្រហម : វីរភាព - ពណ៌ខៀវ    : មេត្រីភាព - ពណ៌ខ្មៅ     : ទុក្ខព្រួយ - ពណ៌បៃតង : សេចក្ដីសង្ឃឹម - ពណ៌លឿង : សន្តិធម៌ - ពណ៌ស      : សេចក្ដីបរិសុទ្ធ - ពណ៌ស្វាយ : ភក្តីភាព ៣.២. សត្វ - កណ្ដៀរ : ការព្យាយាម - ឃ្មុំ : ការ...

រង្វាស់ពេល - ១ឆ្នាំទិព្យ = ៣៦០ ឆ្នាំមនុស្ស ។ - ១សហសវត្ស = ១០ សតវត្ស = ១០០ទសវត្ស = ១០០០ឆ្នាំ ។ - ១សតវត្ស = ១០ទសវត្ស = ១០០ឆ្នាំ - ១ទសវត្ស = ១០ឆ្នាំ - ១ឆ្នាំ = ២ឆមាស = ៤ត្រីមាស = ១២ខែ =៣៦៥ឬ៣៦៦ថ្ងៃ - ១ឆមាស = ២ត្រីមាស = ៦ខែ - ១ត្រីមាស = ៣ខែ - ១ខែ = ៣០ ឬ៣១ ថ្ងៃ(លើកលែងខែកុម្ភៈមានតែ២៨ឬ២៩ថ្ងៃ) -១សប្ដាហ៍ =៧ថ្ងៃ -១យាម =៣ ឬ ៤ម៉ោង -១ថ្ងៃ ១យប់ = ៨ ឬ ៦យាម =២៤ម៉ោង -១ម៉ោង =៦០នាទី =៣៦០០វិនាទី ក្នុងសម័យបុរាណច្រើនប្រើហៅថា យាម  តែក្នុងវេលាយប់ៗមួយមានបីយាមគឺៈ យាមទី១ ហៅថា បឋមយាម ឬ ប្រថមយាម យាមទី២ ហៅថា មជ្ឈិមយាម ឬ មធ្យមយាម យាមទី៣ ហៅថា មច្ឆិមយាម ឬ បស្ចិមយាម ( ក្នុងយាមមួយៗ បើគិតជាម៉ោងមាន៤ម៉ោង ) ។ - ១ =១២ខែ (ការគិតអាយុក្មេង គេរាប់ពីខែដែលវាកើតរហូតមួយជុំដល់ថ្ងៃដដែលនេះវិញគេហៅថា មួយខួប គឺត្រូវជា ១២ខែ។ ) -១ សន្ទុះ = គឺជារយៈពេលជាកំណត់មួយ អាចស្មាបានប្រហែលជា ១ ម៉ោង ។ -១ បោក = ជារយៈពេលជាកំណត់មួយប្រមាណជា កន្លះម៉ោង ។ -១ បារី = ជារយៈពេលប្រមាណ ១៥ នាទី ។ -១ ស្លាបស្លា = រយៈពេលប្រហែល ២០ នាទី ។ ( ចំណាំ៖ ពេល ១ បារី គឺរយៈពេលដែលជក់ថ្នាំអស់ ១ បារី ឯពេល ១ ស្លាបស្លា គឺរយៈពេលដែលអ្នកស៊ីស្លាសាបអស់រសជាតិ ត្រូវខ្ជាក់ចោលកាកស្លាហើយ ។) ...

វត្ថុទទួលប្រគេនហើយ ទុកឆាន់បានតែត្រឹម ១ ថ្ងៃ ១ យប់ ហៅថា យាមកាលិក បានដល់ទឹក អដ្ឋបាន ៨ យ៉ាងគឺ ១-អម្ពបានំ    ទឹកផ្លែស្វាយ ២-ជម្ពូបានំ    ទឹកផ្លែព្រីង ៣-ចោចបានំ    ទឹកផ្លែចេកមានគ្រាប់ ៤-មោចបានំ    ទឹកផ្លែចេកឥតគ្រាប់ ៥-មធុបានំ    ទឹកផ្លែស្រគំ ៦-មុទ្ទីកបានំ    ទឹកផ្លែចន្ទន៍ ៧-សាលុកបានំ    ទឹកមើមក្រឪឈូក ៨-ផារុសកបានំ ទឹកផ្លែមាក់ប្រាង ។ បានដល់ទឹកអដ្ឋបាន ៨  យ៉ាងទៀតគឺ ១-កោសម្ព បានំ ទឹកផ្លែសង្ឃ័រ ២-កោល បានំ ទឹកផ្លែពុទ្រាតូច ៣-ពទរ បានំ ទឹកផ្លែពុទ្រាធំ ៤-ឃត បានំ ទឹកដោះរាវ ឬ ទឹកដោះថ្លា ៥-តេល បានំ ទឹកធ្វើអំពីប្រេងល្ងជាដើម ៦-បយោ បានំ ទឹកដោះស្រស់ ៧-យាគុ បានំ ទឹកបបរ ៨-រស បានំ ទឹកធ្វើពីរសរុក្ខជាតិផ្សេងៗ មានស្លឹក និង ផ្កាជាដើម ។

សមណកប្បៈ ៥ យ៉ាង វត្ថុដែលគួរដល់សមណៈអាចឆាន់បានតាមសប្បាយមាន ៥ យ៉ាងគឺ ១-អគ្គិបរិចិតំ វត្ថុដែលបុគ្គលចម្អិនដោយកម្ដៅភ្លើង ២-សត្ថបរិចិតំ វត្ថុដែលបុគ្គលចិតចោះឆ្កឹះដោយកំាបិត ៣-នខបរិចិតំ វត្ថុដែលបុគ្គលកេះកោសចុចដោយក្រចក ៤-អពីជំ វត្ថុមិនដុះតទៅទៀត គឺផ្លែឈើខ្ចី ៥-និព្វជពីជំ វត្ថុដែលយកពូជ (គឺគ្រាប់) ចេញបាន ដូចល្មុតជាដើម ។ ( គម្ពីរមហាវគ្គ ភេសជ្ជក្ខន្ធកៈ ) ពូជ ៥ យ៉ាង ព្រះសម្ពុទ្ធទ្រង់ហាមភិក្ខុសាមណេរមិនឱ្យបៀតបៀនពូជ ៥ យ៉ាងគឺ ១-មូលវីជំ  ពូជកើតអំពីមើម=ខ្ញី,រំដេង,ដំឡូង.. ២-ខន្ធវីជំ  ពូជកើតអំពីដើម=ពោធិ៍,ជ្រៃ,លៀប.. ៣-ផឡវីជំ  ពូជកើតអំពីថ្នាំង=អំពៅ,ឫស្សី... ៤-អគ្គវីជំ  ពូជកើតអំពីគល់ឬចុង=ជីរលីងលាក់,ចេក ៥-វីជវីជំ ពូជកើតអំពីពូជ=ស្រូវ,ពោត......

អកប្បិយមំស   ១០ យ៉ាង ព្រះពុទ្ធបរមគ្រូ ទ្រង់ហាមមិនឱ្យភិក្ខុ-សាមណេរ អកប្បិយមំសៈ សាច់មិនគួរឆាន់ ១០ យ៉ាង គឺ ១-មនុស្ស មំសៈ  សាច់មនុស្ស ២-ហត្ថិ មំសៈ  សាច់ដំរី ៣-អស្ស មំសៈ  សាច់សេះ ៤-សុនខ មំសៈ  សាច់ឆ្កែស្រុក ៥-តរច្ឆ មំសៈ  សាច់ឆ្កែព្រៃ ៦-អហិ មំសៈ  សាច់ពស់ ៧-សីហ មំសៈ  សាច់សីហៈ ៨-ព្យគ្ឃ មំសៈ  សាច់ខ្លាធំ ៩-ទីបិ មំសៈ  សាច់ខ្លាដំបង ១០-អច្ឆមំសៈ សាច់ខ្លាឃ្មុំ ។

ប្រយោជន៍នៃព្រះពុទ្ធសាសនា   ខេមរជន ក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។ បានទទួលពីព្រះពុទ្ធសាសនាជាច្រើនយ៉ាងដូចសេចក្ដីដែលសម្ដែងតទៅនេះ  ១ .ព្រះពុទ្ធសាសនាទុកដូចជាគ្រឹះស្ថាន ឬមហាមន្ត្រីជាទីកើតនៃសិប្បទស្សនៈ វិជ្ជា វិទ្យាសាស្ត្រ និង សីលធម៑គឺប្រវេណីដ៏ល្អ ។ ព្រះពុទ្ធសាសនាមានអត្ថបទល្អៗច្រើនណាស់សម្រាប់ប្រតិបត្តិ ដើម្បីរំលត់នាំមកនូវសេចក្ដីសុខ ជាសាសនានាំមកនូវប្រយោជន៍ទាំងពីរបច្ចុប្បន្នដល់បរលោក ជាសាសនាអោយសិទ្ធិបរិបូរណ៌ដល់សត្វលោកគឺមនុស្ស និងតិរច្ឆាន ព្រះពុទ្ធសាសនាទុក្ខដូចជាប្រទីបមួយដ៏ធំក្នុងលោកសម្រាប់បំភ្លឺទ្រោលមនុស្សលោកឱ្យឃើញសិប្បឃើញប្រតិបត្តិដើរកាត់តម្រង់ទៅរកសន្តិសុខទាំងបច្ចុប្បន្ន និង បរលោកជាសាសនាលូតរាល់រកឃើញមគ្គ+ផលនិព្វានបាន។ ព្រះពុទ្ធសាសនាមានគុណភាពប្រកបប្រយោជន៍ច្រើនយ៉ាង ដូចយ៉ាងសេចក្ដីចម្រើនជឿនលឿនទៅមុខរបស់មនុស្សលោក ក៏ច្រើនកើតមកអំពីព្រះពុទ្ធសាសនាជាដំបូង ដើម្បីវិជ្ជាសាស្ដ្រ+វិទ្យាសាស្ដ្រ ដែលរាប់ថាវិជ្ជាសម័យថ្មី ក៏កើតមកអំពីអ្នកប្រាជ្ញដែលចម្លងផ្ដិតមកអំពីព្រះពុទ្ធសាសនាខ្លះមិនខាន បើមិនច្រើនក៏តិច ។ គ្រប់ប្រទេសទាំងអស់តែងតែទទួលដឹងថា សេចក្ដីចម្រើនក្នុងសិប្បវិទ្យាបានទទួលកំណើតអំពីសាសនា ជប៉ុនបានសរសេរចេះក្នុងប្រវត្តិសា...

                              ធាតុ វិភត្តិប្រកប កាល បទ វចនៈ បុរិសៈ ប៉ុណ្ណេះជាដើម សម្រាប់ផ្សំនឹងធាតុឱ្យចេញប្រាកដមកជាកិរិយារបស់នាម ។ ធាតុនោះ និយាយដោយសង្ខេបចែកជាធាតុគណៈមាន ៨ពួក តាមដំណើរ ដែលត្រូវបច្ច័យត្រូវគ្នាដូច្នោះ                 សកម្មធាតុ និងអសកម្មធាតុ ធាតុដែលប្រកបដោយកម្ម គឺ អំពើដែលត្រូវធ្វើ ហៅថា សកម្មធាតុ ឧ. ឱទនំ បចាមិ ។ ធាតុដែលមិនប្រកបដោយកម្ម ហៅថា អកម្មធាតុ ឧ. មញ្ចេ សយតិ ។ ១ .ពួក ភូ ធាតុ  ភូ កើត,មាន,ជា, ហុ កើត,មាន,ជា, សី ដេក, ខន ,ជីក, បឋ ពោល,និយាយ, ចប ចម្អិន, ឥក្ខ ឃើញ , មរ ស្លាប់, លភ បាន , គម ទៅ ដល់ , គុប គ្រប់គ្រង រក្សា ។ ២ .ពួក រុធ  ធាតុ រុធ បិទ,រាំង,ខ្ចប់, មុច រួច,លែង,ដោះ,  ភុជ  ស៊ី, ឆិទ  កាត់, ភិទ បែក,ធ្លាយ លិប លាប ។ ៣ .ពួក ទិវ ធាតុ   ទិវ លេង, សិវ ដេរ, ខិ អស់, មុហ ភ្លេច,វង្វេង,ភាន់, រជ ជ្រលក់, មុស ភ្លេច, ពុធ ដឹង,ត្រាស់, យុធ ច្បាំង។ ៤ .ពួក សុ  ធាតុ  សុ  ឮ,ស្ដាប់, វុ ក្រង, អាប ដល់, ប+អាប ដល់,ទាន់ ។ ៥ .ពួក កី ធាតុ ...

                            ហេតុទី ២ ដោយព្រះមឡាយ បានយកព្រះទ័យទុកដាក់ ក្នុងធុរនៃព្រះពុទ្ធសាសនាយ៉ាងម៉ឹងមាត់ ។  ចាប់ពីព្រះពុទ្ធសាសនា សករាជ ២៤៧៣ ទៅ ២៤៨៣ គ.ស.១៩២៩ ព្រះមហាថេរនិងលោកអាចារ្យទាំងអស់នោះ បានទទួលធ្វើក្រុមជំនុំព្រះត្រៃបិដកជាភាសាធ្ងន់ក្រៃលែង ដែលបណ្ដាលឱ្យកើតរោគធ្លាក់ឈាមត្រាតែលោកអង្គខ្លះទទួលអនិច្ចធម្មទៅក៏សឹងមាន ។ តែទោះបីជាយ៉ាងនេះក៏ដោយ អស់លោកទាំងឡាយនោះ ស៊ូព្យាយាមប្រែព្រះត្រៃបិដក បាលី មកជា ភាសាខ្មែរ លុះត្រាតែបានចប់សព្វគ្រប់អស់. ដែលជាហេតុបណ្ដាលឱ្យល្បីកិត្តិនាមទៅ ប្រទេសនានា បានសូមយកព្រះត្រៃបិដក. ដែលប្រែនោះធ្វើជាគំនូរ មានប្រទេស ភូមា និង ឥណ្ឌា ជាដើម ។ ព្រះមហាវិមលធម្ម ថោង  ព្រហ្មបណ្ឌិតោ ចាហ្វាងសាលាបាលីជាន់ខ្ពស់ទី ១ វត្តឧណ្ណាលោម. លោកអនិច្ចធម្មទៅហើយ ព្រះមហាថេរអង្គនេះមានគុណសម្បត្តិប្រសើរណាស់ ដល់អំណើះលោកទៅ ក៏មានព្រះមហាថេរានុថេរនោះទាំងឡាយទទួលធ្វើក្រុមជំនុំប្រែព្រះបិដកគឺៈ ឋានន្តរនាមរបស់ក្រុមជំនុំអង្គិតិកាចារ្យ គឺ  ជំនុំព្រះត្រៃបិដក ។ ក. ក្រុមជំនុំដែលមានពីរឆ្នាំ ១៩២៩ ដល់ឆ្នាំ ១៩៤០ ក្រុមជំនុំដែលមានព្រះសង្ឃជាអធិបតិទី...

សមស័ក្តិមន្ត្រីសង្ឃជាន់ខ្ពស់ -ស័ក្តិសម្រាប់សមណៈគឺ ឋានន្តរៈ ស័ក្ដិសម្រាប់បព្វជិតក្នុងប្រទេសនីមួយៗ តាមប្រពៃណីក្នុងកម្ពុជារដ្ឋ មានសមណស័ក្តិ ពី ស្ដេចសង្ឃ  ពីសង្ឃនាយក ពីរាជាគណៈទីឋានានុក្រម ពី មហា  ចែកជាបួនសម្រាប់ ឯក.ទោ.ត្រី.ចត្វា ភាពប្រៀនដោយឋានន្តរៈ ស័ក្តិមន្ត្រីខាងអាណាចក្របុរាណសម័យក្នុង ដំណែងមាន ៣២ គឺ  សមណស័ក្តិទីរាជាគណៈសម្រាប់ថ្នាក់ឯកមាន ៥ គឺ ១- ព្រះសមុហសុគន្ធា ( ទីអគ្គមហាសេនា ) ប៉ុន្តែជួនកាលព្រះរាជាទ្រង់តែងតាំងជាស្ដេច ទីសម្ដេចសង្ឃរាជឬដូចជាឧបរាជ ។  បន្ទាប់ពីស្ដេចសង្ឃរាជមក ហៅថាសម្ដេចព្រះសុគន្ធាធិបតី ។ ២- មង្គលទេពាចារ្យ ( ទី ឧបយោរាជ ) ៣- ព្រះពោធិវង្ស ( ទីវាំងវរវាំងជ័យ ) ៤- ព្រះធម្មាលិខិត ( ទីក្រឡាហោង ) ៥- ព្រះវន័រត្ថ ( ទី ចក្រី ) ទីឧសភាមន្ត្រី រឿងហ្លួង មានពីរគឺ ១- ព្រះមហាព្រហ្មមុនី ( ទីមហាមន្ត្រី) ២- ព្រះមហាវិមលធម្ម ( ទីមហាទេព) ទីឃ្លាំងមានបួនគឺ ១- ព្រះពុទ្ធឃោសាចារ្យ ២- ព្រះធម្មខោសាចារ្យ ៣- ព្រះឃោសាចារ្យ ៤- ព្រះធម្មឧត្តម រាជាគណៈសម្រាប់ថ្នាក់ឯកទាំងនេះត្រូវប្រើ ផ្លិត សមណស័ក្តិ ពណ៌ ក្រហម ។ (រាជាគណសម្រាប់ថ្នាក់ទោមាន ៧ គឺ) ១- ព្រះសិរីសម្មតិវង្ស ( ទីស្ដេចចៅពញា) ២- ព្រះពុទ្ធវង្...